پارێزگەها دهۆكێ‌ دناڤبەرا سالێن 1970 – 1991ز ڤەكۆلینەكا مێژوویی ل دور پێشهاتێن وێ‌ یێن ئابۆوری وجڤاكی ورەوشەنبیری

المؤلفون

  • Hishiyar Haji Zainel پشكا كومەلایەتی، كولیژا پەروەردا بنیات – ئامێدیێ‌، زانكویا دهوك، هەرێما كوردستانێ‌
  • Farsat Tayeb Abdullah پشكا كومەلایەتی، كولیژا پەروەردا بنیات – ئامێدیێ‌، زانكویا دهوك، هەرێما كوردستانێ‌

DOI:

https://doi.org/10.25007/ajnu.v12n1a1312

الملخص

هه‌بوونا جهێن ستراتیجى ژلایێ ئاڤ وكانى و ئه‌ردێن ده‌شت و چاندن و ئابوورى و هه‌بوونا شێنوارێن كه‌ڤنار ل هه‌ر جه وده‌ڤه‌ره‌كێ نیشان و گروڤه‌یه‌ ل سه‌ر گرنگیا ئه‌وى جه و وارى .
پارێزگه‌ها دهوكێ ئێكه‌ ژوان ده‌ڤه‌رێن كه‌ڤنار و گرنگ و خودان شارستانیه‌ت، كو چه‌ندین شارستانیه‌تێت گرنگ یێن جیهانێ ل سه‌ر ئه‌ڤێ ئاخێ ئاڤابووینه‌، مینا شارستانیه‌تا ئه‌كه‌دى و ئاشوورى و سوبارتى و لولوبى و گوتى و میتانى .... هتد، ئه‌ڤه‌ژى ژبه‌ر ئه‌رد و ئاخ و سه‌قایێ وێ یێ زێرین و گونجایى ژ هه‌مى لایه‌كێ ڤه‌ ، چ ژلایێ چاندنێ ڤه‌ یان ژلایێ بازرگانى ڤه‌ كۆ خاله‌كا گرنگ و ستراتیجی یه‌ كو دكه‌ڤیته‌ سه‌ر سنورێ چه‌ند وڵاته‌كان ، یان ژلایێ پیشه‌سازى و به‌رهه‌مهینانێ ڤه‌ .... هتد .
پشتى پارێزگه‌ه بوونا ئه‌ڤێ پارێزگه‌هێ ل سالا ١٩٦٩ ز گه‌شه‌سه‌ندن و وه‌راره‌كا زۆر یا مه‌زن ژ هه‌مى سكیته‌رێت ژیانێ و رێكخستنا كارگێریڤه‌ ب خۆڤه‌ دیت، ئه‌ڤه‌ژى خاله‌كا وه‌رچه‌رخانا گرنگ بوو دمێژوویا ئه‌ڤێ پارێزگه‌هێ دا، سه‌ره‌راى ڤێ ئێكێ ژلایێ سیاسى ڤه‌ فشاره‌كا هه‌ره‌ مه‌زن ل سه‌ر هاولاتیێن ئه‌ڤێ پارێزگه‌هێ هه‌بوو ژلایێ رژێما به‌عسا وى سه‌رده‌میڤه‌ ژ بۆ بنبركرنا مافێن نه‌ته‌وه‌یى یێن هاولاتیێن ڤێ پارێزگه‌هێ و ته‌عریبكرنا خاكا وێ و قه‌ده‌غه‌كرنا هاولاتیێن وێ كۆ ب زمانێ خۆ یێ دایكێ خاندن و نقیسینێ پێ بكه‌ن.

التنزيلات

بيانات التنزيل غير متوفرة بعد.

المراجع

- أنور المائی، الأكراد فی بادینان ، گ2 ، مگبعه‌ خبات، دهوك ، 1999 .

- جمال بابان، اصول أسما‌و المدن والمواقع العراقیه‌ ، د. ن، بغداد، 1976.

- دهوك بعد الحادی عشر من ێژار، محافڤه‌ دهوك ، مگبعه‌ دهوك ، دهوك ، 1973.

- دهوك فی أحچان الپوره‌ ، إصدار محافڤه‌ دهوك، د. ن ، بغداد، 1979 .

- صدیق الدملوجی، إماره‌ بهدینان الكوردیه‌ أو (إماره‌ العمادیه‌) ، تقدیم ومراجعه‌ : عبدالفتاح علی البوتانی، گ٢، مگبعه‌ وزاره‌ التربیه‌، أربیل ، 1999 .

- عبدالرزاق الحسنی، العراق قدیما وحدیپا، گ3، مگبعه‌ عرفان، صیدا، 1958.

- عبدالله برهان جاسم الدهوكى، دهوك القدیمه‌ أسما‌و العرب الموصلیین القدما‌و والكور والمسیحیین والأرمن والیهود الژین سكنوا دهوك منژ القدم ، گ1، مگبعه‌ هاوار، دهوك، 2014.

- كارزان محمد حسین، دهوك خلال عهد الاشوری الحدیپ 911- 612 ق. م ، گ1، مگبعه‌،هاوار، دهوك، 2015.

- محافڤه‌ دهوك، اصدار محافڤه‌ دهوك، مگبعه‌ أدیب البغدادیه‌ ، ( د. ت) .

ب‌- لیستا ژێده‌رێن كوردى:

- ئیسماعیل بادى، كاروانێ رۆژنامه‌ڤانیێ ل ده‌ڤه‌را به‌هدینان، چ 1، چابخانا هاوار، دهوك، 2006.

- عه‌بدولجه‌لیل سالح موسا، ئینسكلۆپیدیا پارێزگه‌ها دهۆكێ، سه‌رنڤیسه‌ر وسه‌رپه‌رشتێ گشتى: موسه‌دق توڤى، به‌رگێ 4، دهوك، 2017.

- جمیل محه‌مه‌د موسته‌فا ، دهوك ل ناڤه‌راستا چه‌رخێ بۆرى ، وه‌رگێران : ئه‌یاد نه‌قیب به‌روارى، چ 1، چابخانه‌یا هاوار، دهوك، 2017.

- صلاح محمد سلیم محمد ، دیرۆكا كوردان یا نوى دچه‌ند ڤه‌كولینه‌كادا، چ 3، كتێپخانا جزیری، دهوك، 2017.

- موسه‌دق توڤى و ئیسماعیل بادى ، رێبه‌رێ پارێزگه‌ها دهوكێ ، چ 1 ، چابخانا هاوار ، دهوك ، 2010 .

ح‌- دیدار:

- دیداره‌ك دگه‌ل: (جمیل حجی توكل) ، ژدایك بوویێ 1966، خه‌لكێ ده‌ڤه‌را نێروه‌ - گوندێ ( زێوه‌ سه‌رى ).

- دیداره‌ك دگه‌ل : (محمود ره‌مه‌زان عبدالعزیز)، ژدایك بوویێ سالا1947 ، خه‌لكێ ده‌ڤه‌را رێكان -مختارێ گوندێ (هیل) .

التنزيلات

منشور

2023-01-16

كيفية الاقتباس

Haji Zainel, H., & Tayeb Abdullah, F. (2023). پارێزگەها دهۆكێ‌ دناڤبەرا سالێن 1970 – 1991ز ڤەكۆلینەكا مێژوویی ل دور پێشهاتێن وێ‌ یێن ئابۆوری وجڤاكی ورەوشەنبیری. المجلة الأكاديمية لجامعة نوروز, 12(1), 33–46. https://doi.org/10.25007/ajnu.v12n1a1312

إصدار

القسم

مقالات

الأعمال الأكثر قراءة لنفس المؤلف/المؤلفين