سياسةتا توركيا بةرامبةري هةريَما كوردستانىَ ل 11 ئةيلولا 2001 -- 20 ئادارا 2003.

المؤلفون

  • Yousif Mohammed Yousif كولیژا یاسا و رامیاى، به‌شێ زانستێن سیاسى، زانكۆیا نه‌وروز، دهوک، هەرێما کوردستانا ئیراقێ
  • Mevan Arif Abdulrahman كولیژا بنیات، به‌شێ مێژوو، زانكۆیا دهۆك، دهوک، هەرێما کوردستانا ئیراقێ

DOI:

https://doi.org/10.25007/ajnu.v12n3a1740

الملخص

      ثشتي رِودانا 11 ئةيلولا 2001 دةمي هيَرشيَن تيرورستي بؤ سةر هةردوو تاوةريَن بازرطاني ل نيويورك و وةزارةتا بةرةظانيا ئةمريكا هاتينةكرن، ليَدانا عيراقيَ و ذناظبرنا دةستهةلاتيَ بةغدا كرة بةرناميَ كارىَ خوييَ سةرةكي، تايبةتي ل سالا 2002 ئةمريكا طةظيَن توند ل دةستهةلاتا عيراقيَ كرن، ليَ د هةمان دةمدا توركيا ئةظ ضةندة ب مةترسي لسةر ئاسايشا نةنةوي يا وةلاتيَ خؤ زاني، ضونكي ب ديتنا ئةنقةرة ئةطةر دةستهةلاتا عيراقيَ هاتة ذناظبرن ديَ دةليظةيا دامةزراندنا دةولةتا كوردي ل عيراقيَ ذلاييَ ئةمريكا و هةظثةيمانيَن ويَظة ب كوردان هيَتة بةخشين، ثاشان ديَ كاريطةريا رِاستةوخؤ لسةر كورديَن توركيا ذي هةبيتن، بؤ داخؤازكرنا هةمان مافيَن كورديَن عيراقيَ.

     لةورا توركيا هةمي هةوليَن خؤدان كو ئوثةراسيونا هةظثةيمانا ب سةروكاتيا ئةمريكا دذي عيراقيَ نةهيَتة ئةنجامدان، ذبةر هنديَ ضةندين دانوستاندن دناظبةرا ئةمريكا و توركيادا هاتنة ئةنجامدان، بةليَ سةرنةكةفتن، ضونكي ئةمريكا يا رِذدبوو لسةر ذناظبرنا دةستهةلاتا عيراقيَ، د بةرامبةردا توركيا طةرةنتيا ئيَكثارضةيا ئاخا عيراقيَ و دانةمةزراندنا دةولةتا كوردي ذ ئةمريكا دكر، د هةمان دةمدا ئةمريكا ذي دووثاتي لسةر داخؤازيَن توركيا دكرن.

التنزيلات

بيانات التنزيل غير متوفرة بعد.

المراجع

( ) Mustafa Aydın, Nihat, Nesihan Kaptanoğlu, Riskler Fırsatlar Kavşağında Irak’ın Geleceği Ve Türkiye, Basım TEPAV, (Ankara - 2007),S 14.

( ) Sarhat Erkmen, Türkiye’nin kuzey Iraq Politikasi, ASAM Orta Doğu Aaştırmarlar, Dergi, Avrasya Dosyasi, Masası Jeopolitik Özel, (Ankara - 2002) cilt 8, Sayi 4, S.188.

( ) خليل تورطوت ئوزال ل سالا 1927 ل مةلاتيا ذدايكبووية، ذبةر ئةركىَ بابىَ وى يىَ فةرمانبةريىَ، خاندنا خؤ يا سةرةتاى و ناوةندى ل دةظةريَن جودا جودا خواندية، ل سالا 1950 ل زانكؤيا تةكنيكى يا ئةستةمبولىَ ل فاكوليتى ئةندازياريا كارةبىَ دةرضووية، ل سالا 1965 بووية رِاويَذكارىَ تةكنيكى تايبةت يىَ سةروك وةزيران (سليمان ديميرل)، ثشتى كودةتايا سالا 1971 دضيتة ئةمريكا وةك رِاويَذكارىَ تايبةت ل بانكا نيظ دةولةتى ل وةزارةتا ثيَشةسارى كاركرية، ثاشان دووبارة زظريةظة توركيا و دطةل سليمان ديميرل ضةندين ثوستيَن جودا جودا وةرطرتينة ل حكومةتيَدا، ثشتى كودةتايا سالا 1980 ئيَكبوو ذ ديارترين كةسيَن سياسى، ثاشان ل سالا 1983 ثارتا نيشتيمانى دايك دامةزراند و بؤ سةروكىَ وىَ، ثاشان ثارتا وىَ ل هةلبذارتنيَن هةمان سالدا زؤرينةيا دةنطا برن و ناظبرى وةك نوزةهةمين سةروك وةزيرىَ توركيا هاتة هةلبذارتن، ثاشان ل هةلبذارتنيَن 1987 ثارتا وى زؤرينةيا دةنطا دوبارة برنةظة لةوما ناظبرى ل هةمان سال بؤ سةروك وةزيرانظة، ثاشان ل سالا 1988 ل كونطرىَ ثارتا ناظبرى ئوزال ل هةولةكا تيروركرنيَدا ب بريندارى قورتال دبيتن، و ناظبرى دووبارة بؤ سةروكىَ ثارتىَ ظة، ثاشان ثوستىَ سةوك كومارىَ توركيا ثشتى كةنان ئيظرين ب بةتال ماى، ئوزال وةك هةشتةمين سةروك كومارىَ توركيا هاتة هةلبذارتن تا سالا 1993 ل ئةنقةرة مرية، خيَزانا ئوزال دووثات دكةن كو هاتية ذةهر خواركرن لةوما مرية، https://www.biyografya.com/biyografi/6153#، هاتية وةرطرتن ل 22-5-2022.

( ) Özlem Kayhan Pusane, Türkiye’nin Kuzey Irak politikasında değişim: Turgut Özal ve Tayyip Erdoğan dönemleri karşılaştırmalı analizi,Uluslararası İlişkiler Dergisi, Cilt 14, Sayı 56,( İstanbul-2017),SS.45 - 46.

( ) بولند ئةجةظيت 28/5/1925 ل ستةمبولىَ ذ دايكبووية، ل قوتابخانىَ ئيَك ذ قوتابييَن زيرةك بووية، ل سالا 1957 ل زانكويا هارظارد بؤ ماوىَ هةشت سالا زانسيتيَن دةروناسى و كومةلايةتى و ميَذوويا رؤذهةلاتا ناظةراست خواندية، هةر ل ساليَن ثيَنجيادا دةست ب كارىَ روذنامةظانى كرية و د ضةندين كوظارا و روذنامادا بابةت نظيسينة، وةكى طوظاريَن (فورم ئوزطور ئينسان، ئارايش و روذناما ميلليةت)دا، ل سالا 1961 بووية وةزيرىَ كار، ل سالا 1972 بووية سةروكىَ ثارتا طةلىَ كومارى يا توركيا CHP، ضوار جارا بووية سةروك وةزير 26/6/1974 تا 21/11/1974، 21/6/1977 تا 21/7/1977، 5/6/1978 تا 12/11/1979، 11/6/1999 تا 19/11/2002، ل دةمىَ كودةتايا سةربازيا 1980 هاتية ئةنجامدا بؤ ماوةيةكىَ دهيَتة زيندانيكرن ثاشان بؤ ماوىَ 10 سالان ذ كارىَ سياسى دهيَتة هةلثساردن، ناظبرى د ذيىَ 81 ساليدا ل 2006 مرية، https://www.sozcu.com.tr/2019/gundem/bulent-ecevit-kimdir-iste-karaoglanin-hayat-hikayesi-5431116/amp/ ، هاتية وةرطرتن ل 20/5/2022.

( ) دكتور بيل ثارك، سياسةتى توركيا بةرامبةر بة باكورى عيَراق، وةرطيرَران لة عةرةبييةوة، بةرزانى مةلا تةها، ضاثخانةى ضوارضرا، (سليَمانى - 2010)، ل، 55 - 56 .

( ) م.م. عمر هاشم ذنون، السياسة الخارجية التركية تجاه اقليم كوردستان العراق خلال (2003 - 2018) وافاقها المستقبلية، طوظارا زانكؤيا دهوك، المجلد 22، العدد1، ضاثخانا ثاريَزطةها دهوكىَ، (دهوك - 2019)، ل 153.

( ) Ramazan Karaçoban, 1Mart Tezkeresinden Bugüne Türkiye’nin Kuzey Irak Politikalari Iv. Türkiye Lisansüstü Çalimalari Kogresi -Bildiriler Kitabi II,kutahya 14-17 Mayis 2015, S 197.

( ) كوردستانى نوىَ (روذنامة)، 23/1/2002، ذ 2665.

( ) Cumhuriyet Kazetesi, 1 Ocak 2002, SAYI 27845.

( ) Cumhuriyet Kazetesi, 17 Ocak 2002, SAYI 27861.

( ) كوردستانى نوىَ، (روذنامة)، 9/2/2002، ذ 2679.

( ) كوردستانى نوىَ، (روذنامة)، 10/3/2002، ذ 2701.

( ) دكتور لقمان عمر محمود النعيمي، تركيا في الاستراتيجية الامريكية المعاصرة، (1991 - 2007)، دار ابن الاثير للطباعة والنشر جامعة الموصل، (موصل - 2009)، ص 67 - 68.

( ) وهرام بتروسيان، سياسة تركيا تجاه كوردستان العراق وامريكا 1991 – 2003، ترجمة عن الفارسية، نزار ايوب طولي، مطبعة جامعة دهوك، (دهوك - 2008)، ص 44 - 46.

( ) Cumhuriyet Kazetesi, 15 Temmuz 2002, SAYI 28040.

( ) برايةتى (روذنامة)، 7/8/2002، ذ 3758.

( ) خةبات (جريدة)، 23/8/2002، ع 1092.

( ) بؤ زيَدةتر بنيَرة: برايةتى (روذنامة)، 21/8/2002، ذ 3770.

( ) برايةتى (روذنامة)، 25/8/2002، ذ 3773.

( ) برايةتى (روذنامة)، 3/9/2002، ذ 3781.

( ) بةلىَ دةمىَ بارزانى ل 10/1/2003 ل ئةنقةرة دطةل دةنيز بايكال كومبووى، ثاشان د كونطرةكىَ روذنامةظانيدا د ثرسةكا روذنامةظانةكيدا، ئايا بارزانى ئاماذةبهندىَ كرية كو دىَ كوردستانىَ ل لةشكةرىَ توركيا كةينة طورستان، بازرانى خؤياكر من ئاماذة ب طوتنةكا هوسا نةكرية، Cumhuriyet Kazetesi, 27 Ocak, SAYI 28220.

( ) Cumhuriyet Kazetesi, 22 Ağustos 2002, SAYI 28078.

( ) Cumhuriyet Kazetesi, 3 Ekim 2002, SAYI 28120.

( ) Cumhuriyet Kazetesi, 2 Ekim 2002, SAYI 28119.

( ) Cumhuriyet Kazetesi, 3 Ekim 2002, SAYI 28120.

( ) Cumhuriyet Kazetesi, 4 Ekim 2002, SAYI 28121.

( ) Cumhuriyet Kazetesi, 6 Eylül 2002, SAYI 28093.

( ) ثةرلةمانى كوردستان بة كوى دةنط ريَككةوتنى واشنتن ثةسةندكر و ئةركةكانى طرتة ئةستو، 5/10/2002، 3808، د بنةرةتدا ئةظ ثروذة بؤ ياسايا ذمارة 1 يا سالا 1992 برطة 2 مادىَ 56 ل 4/10/1992 دزفريتةظة كؤ ثةرلةمانىَ كوردستانىَ ب تيَكرايا دةنطا بؤ ضارةسةركرنا ثرسا كوردى، فيدراليةت د ضارضوظىَ عيراقةكا ديموكراسى ثةرلةمانى فرة حزبى ثةسةندكر بوو، بةياننامةى راطةياندنى يةكيَتى فيدرالى، ئةنجومةنى نشتمانى كوردستانى عيراق 4/10/1992 هةوليَر، بةلاوكراوةى ئةنجومةنى نيشتمانى كوردستانيى كوردستانى عيراق، ثروتوكولةكانى 1992، بةرطى سيَيةم، ضاثى يةكةم، 1997، ل 201 - 206.

( ) سيزةر ل سالا 1941 ل باذيَريَ ئةفيونكاراهيسرا Afyonkarahisar ل وةلاتيَ ذ دايكبووية، ل سالا 1962 باكالوريس ل فاكولتيا ياسايا ل زانكؤيا ئةنقةرة وةرطرتية، ل سالا 1978 ماستةر زانكؤيا ناظبري وةرطرتية، دناظبةرا ساليَن 1983 - 1988 ئةنداميَ دادطةها دةستوريا توركيا بوو، دناظبةرا ل ساليَن 1988 – 1998 سةروكيَ دادطةها ناظبريبوو، ثاشان دناظبةرا ساليَن

التنزيلات

منشور

2023-08-20

كيفية الاقتباس

Mohammed Yousif, Y., & Arif Abdulrahman, M. (2023). سياسةتا توركيا بةرامبةري هةريَما كوردستانىَ ل 11 ئةيلولا 2001 -- 20 ئادارا 2003. المجلة الأكاديمية لجامعة نوروز, 12(3), 437–454. https://doi.org/10.25007/ajnu.v12n3a1740

إصدار

القسم

مقالات