پراكتیزه‌كرنا بنه‌مایێن تیۆرا ڕه‌خنه‌یا مێژوویى ل سه‌ر هه‌ردوو دیوانێن (ستران و به‌فر و ئاگر) یا موئه‌یه‌د ته‌یب و ( لێڤه‌نابم) یا ڕێكێش ئامێدى

المؤلفون

  • Ali J. Eido كلية التربية الاساس, قسم اللغة الكردية, جامعة دهوك, دهوك - كوردستان - العراق
  • Yehman M. Abdulrahman كلية التربية الاساس, قسم اللغة الكردية, جامعة دهوك, دهوك - كوردستان - العراق

DOI:

https://doi.org/10.25007/ajnu.v6n1a34

الكلمات المفتاحية:

سه‌رهلدان، تیۆرا ڕه‌خنه‌ی، ژینگه‌ه، سه‌رده‌م

الملخص

هه‌ر ل ده‌ستپێكا په‌یدابوونا تیۆرێن ڕه‌خنه‌یى یێن نوى، ئارمانجا ئه‌ڤان تیۆران ڤه‌كۆلین و ڕاڤه‌كرنا ده‌قێ ئه‌ده‌بى ب شێوه‌یه‌كێ زانستى و ل دویڤ بنه‌مایێن دیاركرى. تیۆرا ڕه‌خنه‌یا مێژوویى ب ئێكه‌م تیۆرا ڕه‌خنه‌یى  یا نوى دهێته‌ هژمارتن، كوخودان ڕابه‌ر و كۆمه‌كا بنه‌مایێن دیاركرییه‌. ئه‌ڤ تیۆره‌ په‌یوه‌ندییا ده‌قى ب ده‌رڤه‌یى ده‌قیڤه‌ ڤه‌دكۆلیت. تیۆرێن ڕه‌خنه‌یى ب شێوه‌یه‌كێ گشتى ب سه‌ر سێ قۆناغاندا دابه‌شبووینه‌:  قۆناغا گرنگیدان ب لایه‌نێ ژ ده‌رڤه‌ى ده‌قى، وه‌كى: ژیانا نڤَیسه‌رى و بارودۆخێن ده‌وروبه‌ر و كه‌توارى جڤاكى و ڕویدانێن مێژوویى، كو پیڤه‌رن ژبۆ ئه‌نجامدانا پرۆسه‌یا ڕه‌خنه‌یى، ئه‌ڤه‌ژى گرێداى ڕه‌خنه‌یا مێژوویى، ده‌روونى، جڤاكى...هتد قۆناغا گرنگیدان ب لایه‌نێ ناڤخۆیا ده‌قێ ئه‌ده‌بى، ئه‌ڤێ ل چه‌رخێ بیستێ ده‌ستپێكر وه‌كى ڕه‌خنه‌یا بونیادگه‌رى، ڕه‌خنه‌یا نوى و فۆڕمالیستێن ڕۆس...هتد  قۆناغا گرنگیدان ب ڕۆلێ خوانده‌ڤانى وه‌كى ڕه‌خنه‌یا سیمۆلۆژی، هێرمۆنتیكا، هه‌لوه‌شنگه‌رى، تیۆرا وه‌رگرتنێ...هتد تیۆرا ڕه‌خنه‌یا مێژوویى گرێداى قۆناغا ژ ده‌رڤه‌ى تێكستییه‌، ڕویدانێن مێژووى و سیاسى و جڤاكى دكه‌ته‌ ئالاڤه‌ك ژبۆ ڕاڤه‌كرنا ده‌قێ ئه‌ده‌بى، ب دیتنا ئه‌ڤێ تیۆرێ ده‌ق ڕه‌نگڤه‌دانا ژیانا نڤێسه‌رییه‌، نڤێسه‌ر ژى ئاوێنه‌یا ڕه‌وشه‌نبیریا سه‌رده‌مێ خۆیه‌، ڕه‌وشه‌نبیرى ژى ژ ده‌رئه‌نجامێ ژینگه‌هێ په‌یدادبیت و ژینگه‌ه ژى به‌شه‌كه‌ ژ مێژوویێ. كه‌واته‌ تیۆرا ڕه‌خنه‌یا میژوویى د پرۆسه‌یا ره‌خنه‌ییدا دوپاتییێ ل سه‌ر ژیانا نڤێسه‌رى و ئه‌و ژینگه‌ه و بارودۆخێن تێكست تێدا ده‌ربازبووى دكه‌ت. د ئه‌ڤێ ڤه‌كۆلینێ دا  دوو دیوانێن هۆزانان هاتینه‌ وه‌رگرتن، ئه‌وژى دیوانا (ستران و به‌فرو ئاگر) یا (موئه‌یه‌د ته‌یب) و دیوانا ( لێڤه‌ نابم) یا (ڕێكێش ئامێدى) كو ل دویڤ هه‌رسێ بنه‌مایێن تیۆرا ڕه‌خنه‌یا مێژوویى (سه‌رده‌م، ژینگه‌ه ، ڕه‌گه‌ز) هاتینه‌ شرۆڤه‌كرن.  ئارمانجا ئه‌ڤێ ڤه‌كۆلینێ دیاركرنا ڕه‌هه‌ندێ مێژوویى یه‌ ل سه‌ر دیوانێن ئه‌ڤان هه‌ردوو هۆزانڤانان، كو ژ ئه‌نجامێ شرۆڤه‌كرنا مه‌ بۆ هه‌ردوو دیوانان، بنه‌مایێن ڕه‌خنه‌یا مێژووى پێكهاته‌یه‌كا سه‌ره‌كى بوویه‌ ژ ئافراندنا هزرى و ئایدۆلۆژى یا ئه‌وان هۆزانان.

التنزيلات

بيانات التنزيل غير متوفرة بعد.

المراجع

نامه‌یێن ئه‌كادیمى:
كارزان كریم امین،(2009): ئاراسته‌كانێ ره‌خنه‌ى شعرى كوردى (به‌نموونه‌ ماسته‌ره‌كانى ئه‌ده‌ب 1988- 2000ز)، ناما ماسته‌رێ، زانكویا سه‌لاحه‌ددین، كولیژا زمان، هه‌ولێر.
په‌رتووك ب زمانێ كوردى:
ئه‌حمه‌د یاسین،(2015): بنه‌مایێن ڕه‌خنه‌یا ئه‌ده‌بى د رۆژنامه‌ڤانییا ده‌ڤه‌را بادینا ندا (رۆژنامه‌یا وار وه‌ك نموونه‌)، چاپا ئێكێ، چاپخانا خانى، دهوك.
انتصار نجیب جوقى,(1970-1991): شعر و مێژوو (پراكتیزه‌كرنا میتۆدا ڕه‌خنه‌یا مێژوویى ل سه‌ر هۆزانا نوویا كوردى ده‌ڤه‌را به‌هدینان، چا پا ئێكێ، چاپخانا (Matris) توركیا،
ژبه‌لاڤكرنێن ده‌زگه‌هێ سپیرێز،( 2016)، دهوك.
زه‌كى محمد سعدالله (رێكێش ئامێدی): لێڤه‌نابم، چاپخانا عه‌لائه‌دین، به‌غدا، 198.
عبدى جاجى(د.): چه‌ند تیۆره‌كێن ڕه‌خنه‌یا ئه‌ده‌بى، چاپا ئێكێ، چاپخانا حجى هاشم، ژ به‌لاڤكرنێن ده‌زگه‌هێ سپیرێز، دهوك، 200.
كه‌مال مه‌عروف(د.) ،(2012): تیۆره‌ نوێیه‌كانى ره‌خنه‌ى ئه‌ده‌بى، چاپا ئێكێ، چاپخانه‌ى له‌ریا، سلێمانى.
موئه‌یه‌د ته‌یب،(2009): ستران و به‌فر و ئاگر، چ3، دهوك.
نعمت الله حامد نهێلى،(2010): دراڤه‌ك ژ ره‌خنێ، چاپا ئێكێ، چاپخانا هاوار، ژ به‌لاڤكرنێن ئێكه‌تیا نڤێسه‌رێن كورد- دهوك.
هیمداد حوسین(د.) ،(2010): ده‌روازیه‌ك بو ره‌خنه‌ى ئه‌ده‌بى نوێى كوردى، چاپا دووێ، چاپخانا باز، هه‌ولێر.
په‌رتووك ب زمانێ عه‌ره‌بى:
انریك أندرسون امبرت: مناهج النقد الادبى، ترجمه‌:
د. الطاهر احمد مكی،(1991)، مكتب الادب القاهره‌.
بسام قگوس(د.) ،(2004): دلیل النڤریه‌ النقدیه‌ المعاصره‌ مناهج وتیارات، من منشورات جامعه‌ الكویت.
حمید لحمدانى(د.),(1999): النقد التاریخى فی الادب، رۆیه‌ جدیده‌، المجلس الاعلى للثقافه‌، المغرب.
شوقى ضیف،(1977): البحپ الادبى، صیفه‌، منهاجهه،- اصوله‌- مصادره‌، الطبعه‌ السادسه‌، الدار المعارف، القاهره‌.
صلاح فچل(د.) ،(2002): مناهج النقد المعاصر ومصطلحاته، الطبعه‌ الاولى، دار میربت للنشر والمعلومات، قاهره‌.
عمر محمد الگالب(د.) ،(1993): المژاهب النقدیه‌ (دراسه‌ و تطبیق)، من منشورات لدار لكتب للطباعه‌ والنشر، الموصل.
ف. كلیللى، م. كوفالزون،(1970): المادیه‌ التاریخیه‌، ترجمه‌: احمد داود، الطبعه‌ الاولى، دار الجماهیر، دمشق.
لانسون و ماییه‌،(1982): منهج البحث فی الأدب واللغه‌، ترجمه‌: د. محمد مندور، الطبعه‌ الثانیه‌، من منشورات الدار العلم للملایین، بیروت.
ماهر فهمی،(1962): المذاهب النقدیه‌، الطبعه‌ الاولى، من منشورات مكتبه‌ النهضه‌، القاهره‌.
هانى فراج على ابوبكر(د.) ،(1434-1435هجرى): النقد الحدیث، من منشورات جامعه‌ ام القرى، كلیه‌ لغه‌ العربیه‌، السعودیه‌.
ولید قصاب (د.) ،(2007): مناهج النقد الأدبی الحدیث، رؤیه‌ اسلامیه‌، منشورات الدار الفكر، الطبعه‌ الاولى، دمشق.
4- گۆڤار ب زمانێ عه‌ره‌بى:
باتنلی زارف,(2005): فی النقد و تاریخ الأدب، ترجمه‌: د.عقیل مهدى یوسف، مجله‌ الثقافه‌ الاجنبیه‌، العدد المزدوج(3،4)، منشورات وازره‌ الپقافه‌، العراق .
عزالدین اسماعیل ،(2006): مناهج النقد الادبى بین المعیاریه‌ والوصفیه‌، مجله‌ فصول، عدد 68.
5- سایتێن ئه‌نترنێتێ:
وعد العسكرى،(23/8/2007)، المنهج التاریخى فى النقد (مقاله‌) ئه‌لكترونیه‌، موقع الحوار المتمدن – العدد 2017.
http://www.ahewar.org/debat/show.art.asp?aid=106889

التنزيلات

منشور

2017-03-28

كيفية الاقتباس

Eido, A. J., & Abdulrahman, Y. M. (2017). پراكتیزه‌كرنا بنه‌مایێن تیۆرا ڕه‌خنه‌یا مێژوویى ل سه‌ر هه‌ردوو دیوانێن (ستران و به‌فر و ئاگر) یا موئه‌یه‌د ته‌یب و ( لێڤه‌نابم) یا ڕێكێش ئامێدى. المجلة الأكاديمية لجامعة نوروز, 6(1), 352–364. https://doi.org/10.25007/ajnu.v6n1a34

إصدار

القسم

مقالات