به‌رجه‌سته‌بوونا بنه‌مایێن ڕیالیزما جادوویی د ئه‌فسانا ''مه‌مێ ئاڵان'' یا فۆلکلیدا

په‌رواێز و ژێده‌ر:

Peter Childs; Roger Fowler, The Routledge Dictionary of Literary Terms, Third Edition, Published by Routledge Grope, London and New york, 2006, p 134.

J.A. Cuddon, Dictionary of Literary Terms & Literary Theory, Fourth Edition, Penguin Reference, Blackwell Publishers, London, 1998, 354.

صلاح الدین عبدی، الواقعیة السحریة في أعمال إبراهیم الکوني (روایة ''الورم'' نموذجا)، مجلة العلوم الانسانیة الدولیة، العدد 19 (4)، طهران، 2012، ص 91.

سیما داد، فرهنگ اصطلاحات ادبی، چاپ سوم، چاپ دیدآور، انتشارات مروارید، تهران، 1385، ص257.

نه‌وزاد ئه‌حمه‌د ئه‌سوه‌د (دکتۆر)، فه‌رهه‌نگی زاراوه‌کانی ئه‌ده‌ب و زانسته‌ مرۆڤایه‌تییه‌کان، چاپی یه‌که‌م، چاپخانه‌ی تاران، ناوه‌ندی غه‌زه‌لنووس، سلێمانی، 2015، ل 223.

ئێکسپێرسیۆنیزم (Expressionism): ڕێبازه‌که‌ دناڤبه‌را ساڵێن (1925 – 1910 ز.) ل هه‌مبه‌ری ڕێبازا ڕیالیزمێ سه‌رهه‌ڵدا. ژ ئالییێ گرۆپه‌ک ژ نیگارکێشێن ئه‌ڵمانی، د ناڤا ئه‌واندا ژی: (کۆکۆشکا، کاندینێسکی و کێلی) هاته‌ دامه‌زراندن. ئه‌ڤان نیگارکێشان لاساییکرنا ڕاستی و که‌توارا ده‌ره‌کی پشتگوهـخستن و ل شوینا ئه‌وێ، گرنگی ب حه‌ز و خواسته‌ک و نێڕینێن سه‌ره‌کیێن خۆ به‌رامبه‌ری ئه‌ڤێ جیهانێ دان. ئێکسپێرسیۆنیزم د ئه‌ده‌بیاتێدا ب ئه‌وی شێوازی دهێته‌ گۆتن کو ب پڕانی ب ڕێکا هه‌ست و سۆزان ته‌ماشه‌یی جیهانێ دکه‌ت، ئانکو ل دویڤ هه‌ست و باندۆرێن که‌سوکی یێن هونه‌رمه‌ند و نڤیسه‌ری ته‌ماشه‌یی خویاکرن و ده‌ربڕینا ڕاستیێ دکه‌ت. ژێده‌ر: - سیما داد، فرهنگ اصطلاحات ادبی، ص 46 – 47.

علی خزاعی فر، رئالیسم جادویی در تذکرة الاولیاء، نامه‌ فرهنگستان، شماره‌ی 25، بهار 1384، ص 6.

هۆراسیۆ کیروگا (Horacio Quiroga): کورته‌چیرۆکنڤیس، شانۆنامه‌نڤیس و هه‌لبه‌ستڤانێ خه‌لکێ وه‌ڵاتێ ئۆرۆگوایێ دناڤبه‌را ساڵێن (1878 – 1937 ز.)دا ژیایه‌. کاریگه‌رییا ئه‌وی لسه‌ر پێشه‌نگێن ڕیالیزما جادوویی و سوریالیزما پۆست مۆدێرن یا وه‌ڵاتێن ئه‌مریکایا لاتین یا به‌رچاڤه‌. ژێده‌ر: https://es.wikipedia.org/wiki/Horacio_Quiroga

ئالخۆ کارپانتیێ: نڤیسه‌ر، موزیکژه‌ن، سه‌رنڤیسه‌رێ گۆڤارێ و مامۆستایێ کۆبایی دناڤبه‌را ساڵین (1904 – 1980 ز.) دا ژیایه‌. ب ئه‌گه‌رێ پشکداریکرنێ د کۆده‌تایا هه‌مبه‌ری دیکتاتۆرێ ئه‌وی سه‌رده‌می، وه‌ڵاتی بجهـ دهێلیت و دچیته‌ فڕه‌نسایێ. ئه‌و وه‌کو ئێک ژ پێشه‌نگێن ڕیالیزما جادوویی دهێته‌ هه‌ژمارتن. زۆرترین ناڤوده‌نگییا خۆ ژ به‌ر ڕۆمانا ''قه‌له‌مره‌وێ ئه‌ڤێ جیهانێ'' ب ده‌ستڤه‌ ئینایه‌. ژێده‌ر: مریم حسینی، مکتب های ادبی، چاپ اول، چاپخانه‌ی نقش جوهر، انتشارات فاطمی، تهران، 1396، ص 242 – 243.

اشرف السادات موسوی فرد؛ سید وحید موسوی فرد و فرشته‌ سادات موسوی فرد، شاهنامه‌ و رئالیسم جادویی، یازدهمین گردهمایی بین المللی ترویج زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه‌ گیلان، 1395، ص 1114.

ڕێبازا ڕیالیزمێ: ئه‌و ڕێبازا ئه‌ده‌بییه‌ کو ل ناڤه‌ڕاستێن سه‌دێ نوزدێ ل دژی ڕێبازا ڕۆمانسیزمێ و بنه‌مایێن ئه‌وێ ل فڕه‌نسایێ سه‌رهه‌ڵدای. ل دویڤ بنه‌مایێن ئه‌ڤێ ڕێبازێ کو لسه‌ر واقع و که‌توارێ جڤاکی هاتییه‌ ئاڤاکرن، نڤیسه‌ر ب بێلایه‌نییا خۆ مژاره‌کێ ژ ژیانا که‌توارییا خه‌لکی د ناڤا ته‌خ و چینێن پێشه‌وه‌ر، کرێکار و که‌سانێن سته‌م لێ هاتییه‌کرن، هه‌لدبژێریت و سه‌رهاتییا ئه‌وان ب ئاوایه‌کێ ڕاسته‌قینه‌ و وه‌کو خۆ ڤه‌دگێڕیت. ل دویڤ بۆچوونا نڤیسه‌رێن ڕیالیست، ڕاستی و که‌توار د ناڤا هناڤا ڕویداناندایه‌ ''نه‌ک د ئاشۆپا نڤیسه‌ریدایه''. ژێده‌ر: سیما داد، فرهنگ اصطلاحات ادبی، ص 257.

جمال میرصادقی و میمنت میرصادقی، واژه‌نامه‌ی هنر داستان نویسی، چاپ دوم، انتشارات مهناز، تهران، 1388، ص 312.

مگی آن باورز، رئالیسم جادویی، مترجم: سحر رضاسلطانی، چاپ اول، انتشارات روزنه‌، تهران، 1394، ص 38.

نورا موسوی نیا، اسطوره‌ و رئالیسم جادویی، کتاب ماه‌ هنر، شماره‌ 83 و 84، ص 161.

فتح الله‌ بی نیاز، درآمدی به‌ داستان نویسی و روایت شناسی، چاپ اول، نشر فراز، تهران، 1387، ص 253.

نه‌وزاد ئه‌حمه‌د ئه‌سوه‌د (دکتۆر)، فه‌رهه‌نگی زاراوه‌کانی ئه‌ده‌ب و زانسته‌ مرۆڤایه‌تییه‌کان، ل 224.

مریم حسینی، مکتب های ادبی، ص 237.

خلیل بیگ زاده‌؛ زهرا پاک زاده‌ و مهتاب صوابی، بررسی مشخصه‌های رئالیسم جادویی د مقامات ژنده‌ پیل، یازده‌همین گردهمایی بین المللی انجمن ترویج زبان و ادبیات فارسی، مجله‌ی دانشگاه‌ گیلان، گیلان، 1395، ص 1800.

کامران پارسی نژاد، مبانی و ساختار رئالیسم جادویی، مجله‌ی ادبیات داستانی، شماره‌ی 66 و 67، اسفند و فروردین 1382، ص 5.

محمد خاقانی اصفهانی؛ سید محمدرضا ابن رسول و رقیه‌ ساعدی، تحلیل تطبیقی کاربست رئالیسم جادویی در دو رمان ''حارس المدینة الضائعة'' و ''کولی کنار آتش''، کاوش نامه‌ی ادبیات تطبیقی، دانشکده‌ ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه‌ رازی کرمانشاه‌، سال پنجم، شماره‌ 17، بهار 1394، ص 52.

ڕێبازا سوریالیزمێ یان سوپه‌ر ڕیالیزم: ڕێبازه‌که‌ کو مه‌یلا ئه‌وێ بۆ سه‌ر ڕاستییێ هه‌یه‌. ئه‌ڤ ڕێبازه‌ دناڤبه‌را ساڵێن (1920 – 1930 ز.) دا ل وه‌ڵاتێ فڕه‌نسایێ د بیاڤێن ئه‌ده‌بیات و هونه‌رێدا سه‌رهه‌ڵدا. ل ساڵا (1924 ز.) هه‌لبه‌ستڤانێ فڕه‌نسی (ئاندرێ بروتۆن) وه‌کو دامه‌زرێنه‌رێ ئه‌ڤێ ڕێبازێ، ئه‌ڤ په‌یڤه‌ بکارئینا. (بروتۆن) د به‌یانناما ئه‌ڤێ ڕێبازێدا دبێژیت: ژ بۆ ئه‌فراندنا به‌رهه‌مه‌کێ هونه‌ری، پێدڤییه‌ مێشک ژ قه‌ید و به‌ندێن لۆژیک و به‌ڵگه‌ و گڕۆڤان بهێنه‌ ئازادکرن؛ چونکی ئه‌ڤ هێزه‌ ڕه‌وشێن هشیارییا مرۆڤی سنووردار دکه‌ن و ب تنێ ب ڕێکا ئازادبوونا ژ قه‌یدا ئه‌ڤان هێزانه‌ کو مێشکێ مرۆڤی و ئاشۆپا ئه‌وی، دگه‌هیته‌ گۆپیتکا بهێزییا خۆ و هێزا چالاکا ڕاسته‌قینه‌یا خۆ خویا دکه‌ت. ئانکو ده‌سه‌ڵاته‌کا ته‌مام ڕه‌ها دده‌ته‌ هێزا ئاشۆپ و خه‌ونان و نه‌ستا مرۆڤی. ژێده‌ر: میمنت میرصادقی (ذوالقدر)، واژه‌نامه‌ی هنر شاعری، چاپ سوم/ ویراست سوم، چاپ و نشر کتاب مهناز، تهران، 1385، ص 164.

سیما داد، فرهنگ اصطلاحات ادبی، ص 258؛ مریم حسینی، مکتب های ادبی، ص 239 – 240.

حمیدرضا کسیخان، بررسی تطبیقی مولفه‌های رئالیسم جادویی در طبل حلبی از گونترگراس و یک صد سال تنهایی از گابریل گارسیا مارکز، فصلنامه‌ی علمی – پژوهشی زبان پژوهی دانشگاه‌ الزهراء (س)، شماره‌ی 4، بهار و تابستان 1390، ص 107.

مریم حسینی، مکتب های ادبی، ص 238.

جمال میرصادقی، راهنمای داستان نویسی، چاپخانه‌ی مهارت، نشر سخن، تهران، 1387، ص 448.

همان مصدر، همان صفحه‌.

گابریێل گارسییا مارکێز (1927 – 2014 ز.): ڕۆماننڤیس، ڕۆژنامه‌ڤان و چالاکێ سیاسییێ ل گوندێ ئارکاتاکا یا ده‌ڤه‌را سانتامارایا وه‌ڵاتێ کۆلۆمبیایێ ژ دایکبوویه‌. به‌رنیاسترین نڤیسه‌رێ ڕیالیزما جادوویی کو ل ساڵا (1982 ز .) خه‌لاتێ نۆبلێ ب ده‌ستخۆڤه‌ئینایه‌. په‌رتووکا ئه‌وی یا ب ناڤێ ''سه‌د ساڵ ته‌نهایی'' د ڕێزا (25) کاریگه‌رترین په‌رتووکێن جیهانێیه‌. هه‌موو به‌رهه‌مێن ئه‌وی شاکارێن ئه‌ده‌بینه‌، ب تایبه‌تی ''پاییزا پاتریارکی''. تشتێ سه‌یر ئه‌وه‌ کو مارکێز هه‌ڤاڵێ نێزیکێ دیکتاتۆرێ کۆبایێ (فیدل کاسترۆ) بوو. ژێده‌ر: سیروس شمیسا (دکتر)، مکتب های ادبی، چاپ یازدهم، چاپخانه‌ی صبا، نشره‌ قطره‌، تهران، 1397، ص 244.

جمال میرصادقی، راهنمای داستان نویسی، ص 448.

علی خزاعی فر، رئالیسم جادویی در تذکرة الاولیاء، ص 7.

خۆرخێ لوئیس بۆرخێس (1899 – 1986 ز.): هه‌لبه‌ستڤان، نڤیسه‌ر و سیاسه‌تمه‌دارێ کۆره‌یێ ئه‌رژه‌نتینی، ژ به‌رنیاسترین نڤیسه‌رێن ئه‌مریکایا لاتینه دهێته‌ هه‌ژمارتن‌. ب هه‌ڤنیاسینا لگه‌ل نڤیسه‌ر و هه‌لبه‌ستڤانێن پێشڕه‌و، گه‌هشته‌ ڕێزێن ته‌ڤگه‌را (Ultraisme). ئه‌وی ل ئه‌ورۆپایێ خواندییه‌ تاکو باوه‌رناما دکتۆریێ ب ده‌ستخۆڤه‌ ئینایه‌. ل ساڵا (1944 ز.) ب نڤیسینا په‌رتووکا ''هێژا سه‌رۆک کۆمار'' کو به‌حس ژ زۆردارییا ده‌سه‌ڵاتا (ئستراوا کابرێرا) دکر، خه‌لاتێ باشترین ڕۆمانا بیانی یا فڕه‌نسی وه‌رگرت. ناڤوده‌نگییا ئه‌وی پتر ژ به‌ر نڤیسینا کورته‌چیرۆکێن ئه‌وی بوویه‌. ژێده‌ر: غلامحسین ده‌ بزرگی، تاریخ ادبیات جهان، چاپ اول، چاپخانه‌ی خاشع، انتشارات زوار، تهران، بهار 1386، ص 539

FLORES, ANGEL, Magical Realism in Spanish American Fiction: Theory, History, Community, Zamora and Faris, 1995, p 109.

مریم حسینی، مکتب های ادبی، ص 239.

سیروس شمیسا (دکتر)، مکتب های ادبی، ص 244؛ مریم حسینی، مکتب های ادبی، ص 237.

سیروس شمیسا (دکتر)، مکتب های ادبی، ص 252 – 253.

محمد جواد جزینی، آشنایی با داستان های رئالیسم جادویی، چاپ اول، انتشارات نیلوفر سفید، تهران، 1390، ص 36 تا 38.

غلامحسین ده‌ بزرگی، تاریخ ادبیات جهان، ص 539.

فاضل نظام الدین، فه‌رهه‌نگی ئه‌ستێره‌ گه‌شه‌، چاپی دووه‌م، مطبعه‌ی فنون، به‌غدا، 1990، ل 27.

ماجد مردوخ روحانی و دیگران، فرهنگ دانشگاه‌ کردستان (فارسی ــــ کردی). جلد اول، چاپ اول، انتشارات دانشگاهـ کردستان، سنندج: 1386، ص 214.

Oxford (Advanced Learner's Dictionary). 2015, New 9th edition, Oxford university press, printed in china, p 342.

عه‌بدوڵڵا ئیبراهیمی، فه‌رهه‌نگی کاوه‌، به‌رگی یه‌که‌م، چاپی یه‌که‌م، چاپخانه‌ی ئاراس، ده‌زگای چاپ و بڵاوکردنه‌وه‌ی ئاراس، هه‌ولێر، 2012، ل 129.

ئیدریس عەبدڵڵا (دکتۆر)، ئەدەبی میللیی و فۆلكلۆری، بەرگی سێیەم، چاپی ئێكێ‌، چاپخانەی حاجی هاشم- هەولێر، 2014، ل 54.

بێریڤان صەمەد حەوێز، رەهەندی ئەفسانەیی لە شیعرەكانی (نەوزاد ڕەفعەت)دا، نامەی ماستەر، كۆلیژی ئاداب- زانكۆی سەلاحەدین- هەولێر، 2004، ل 56.

مەولوود ئیبراهیم حەسەن (دكتۆر)، پێكهاتەی ئەفسانەی كوردی، چاپی یەكەم، چاپخانەی ڕەنج -سلێمانی، هه‌ولێر، 2007، ل 34.

ئیدریس عەبدڵڵا (دکتۆر)، ئەدەبی میللیی و فۆلكلۆری، بەرگی سێیەم، ل 57.

عارف حیتۆ، نەژاد و پەیدابوونا ئەفسانێ‌، گۆڤارا پەیڤ، ژماره‌ (5)، دهۆك، 1997، ل 14.

رانیا سمارە، ئەفسانە و ئەدەب، وه‌رگێڕان: حسێن سابیر عەلی، چاپخانەی شهاب، هەولێر، 2008، ل 10.

رجا‌ء ابو علی (الدکتور)، الاسطورة في شعر ادونیس، دار التكوین، دمشق، 2009، ص 53.

سید القمني، الاسطورة والتراث، مركز المصري لبحوث الحضارة، سینا للنشر، القاهرە، 1993، ص 33.

خلیل تاورس، احلی الاساطیر الاغریقیة، دار كتابنا للنشر، لبنان، 2008، ص 8.

طلال حرب (الدکتور)، اولیة النص، دار الكتب العلمیة، بیروت، لبنان، 1999، صص 92 – 93.

منیر عتیبة، الاساطیر وخیال الشعوب، ژ مالپەرێ‌:

www.islamonline.net/:iol-Arabic/downlia/fan-48/altawer.asp

احمد كمال زكي (الدکتور)، الاساطیر دراسة حضاریة مقارنة، الهیئة العامة للقصور الثقافیة، مصر، 2000، ص 53.

مەولوود ئیبراهیم حه‌سه‌ن (دکتۆر)، گەڕان بە دوای نەمرییدا، چاپی یه‌که‌م، چاپخانه‌ی وه‌زاره‌تی په‌روه‌رده‌ - هه‌ولێر، دەزگایی ئاراس، هەولیر، 2002، ل 36.

هه‌مان ژێده‌ر، هه‌مان لاپه‌ڕه‌.

مەولوود ئیبراهیم حەسەن (دکتۆر)، قەدەغە شكینی، چاپی یه‌که‌م، دچاپ و بڵاوکراوه‌ی ده‌زگایی سەردەم، سلێمانی، 2000، ل 15.

ئیبراهیم ئەحمەد سمۆ، كاریگەری كەلەپووری كوردی لە شانۆی كوردیدا، چاپا ئێکێ، چاپخانا خەبات، دهۆك، 2001، ل 30.

كەریم شارەزا، ئەفسانە لە شێعری هاوچەرخی كوردیدا، چاپی یەكەم، چاپخانەی بەڕێوەبەرایەتی چاپخانەی ڕۆشنبیری، دەزگای ئاراس، هەولیر، 2005، ل 10.

عیزئەدین موستەفا ڕەسووڵ (دکتۆر)، ئەدەبێ‌ فۆلكلۆری كوردی، چاپی یەكەم، مطبعة دارالجاحظ، بغداد، 1970. ل 19.

ژێده‌رێ به‌رێ، هه‌مان لاپه‌ڕه‌.

مەولوود ئیبراهیم حه‌سه‌ن (دکتۆر)، گەڕان بە دوای نەمرییدا، ل 18.

ژێده‌رێ به‌رێ، ل 41.

صلاح الدین حسن عبد الله، توظیف الاسطورة الكردیة في النص المسرح، رسالة ماجستیر، جامعة صلاح الدین، غیر منشورة، 2009، ص 26.

محمد جعفر یاحقی (دكتر)، فرهنگ اساطیر و داستان وارەها در ادبیات فارسی، چاپ دوم، چاپخانەی فرهنگ معاصر، نتشارات فرهنگ معاصر، تهران، 1388، 45.

عارف حیتۆ، نەژاد و پەیدابوونا ئەفسانێ‌، ل 21 – 22.

نبیلة ابراهیم (الدکتورة)، الاسطورة، الطبعة الاولی، منشورات وزارة الثقافة، بغداد، 1979، صص 34 – 35.

عارف حیتۆ، نەژاد و پەیدابوونا ئەفسانێ‌، ل 19 – 20.

نبیلة ابراهیم (الدکتورة)، اشکال التمییز في الادب الشعبي، دار النهضة، مصر، الطبعة الثانیة، 1974، ص17.

رولان بارت، الاسطورة الیوم، ترجمة: حسن الخرافي، موسوعة صغیرة، دار الشۆون الثقافة العامة، بغداد، 1990، صص 19 – 20.

نبیلة ابراهیم (الدکتورة)، الاسطورة، صص 38 – 39.

نبیلة ابراهیم (الدکتورة)، اشکال التمییز في الادب الشعبي، ص 20.

فضیلة عبدالرحیم حسین (الدکتورة)، فكرة الاسطورة وكتابة التاریخ، دار الیازوري، الاردن، 2009، ص 38.

كامەران موكری، ئەدەبی فۆلكلۆری كوردی، بەشی یەكەم، چاپخانه‌ی زانكۆی سەلاحەددین، 1984، ل 42.

فضیلة عبدالرحیم حسین (الدکتورة)، فكرة الاسطورة وكتابة التاریخ، ص 38.

بۆ ئه‌ڤێ مه‌به‌ستێ مه‌ پشتبه‌ستن لسه‌ر دانه‌یا ئه‌فسانه‌یا ''مه‌مێ ئاڵان'' ئه‌وا کو ل ساڵا (1940 ز.) ژ لایێ ڕۆهه‌ڵاتناس و باڵیۆزێ فڕه‌نسی (ڕۆژێ لیسکۆ 1914 – 1975 ز.) هاتییه‌ کۆمڤه‌کرن، کرییه‌. کرمانجییا ئه‌ڤێ ئه‌فسانێ ل ساڵا (2003) زایینی ژ ئالییێ (سه‌ید جه‌لالێ نیزامی)ڤه‌ هاتییه‌ ئاماده‌کرن، ب ئه‌ڤان زانیارییا: ئه‌فسانه‌ی مه‌مێ ئاڵان ئه‌میری کوردان – به‌یتی فۆلکلۆریکی، ڕۆژێ لیسکۆ، وه‌رگیراوی سه‌ید جه‌لالی نیزامی، جلد دوم، چاپی راوی، ئینتیشاراتی آرویج، تاران، 1381 هه‌تاوی.

جهێ ئاماژه‌پێدانێیه‌ کو د نڤیسینا نموونه‌یێن پێدڤی یێن پشکا دوویێدا، مه‌ چ ده‌ستکاری د شێوه‌یێ نڤیسینا ئه‌فسانی و ڕێنڤیسا ئه‌وێدا نه‌کرییه‌، کانێ چاوانێ هاتییه‌ نڤیساندن، مه‌ نموونێن خۆ وه‌کو ئه‌وێ ئیناینه‌خوارێ.

ئه‌فسانا مه‌مێ ئاڵان، ڕۆژێ لیسکۆ، وه‌رگیراوی سه‌ید جه‌لالێ نیزامی، جلد دوم، ل 295.

هه‌مان ژێده‌ر، ل 297 – 298.

هه‌مان ژێده‌ر، ل 299.

هه‌مان ژێده‌ر، ل 300.

هه‌مان ژێده‌ر، ل 302.

هه‌مان ژێده‌ر، ل 305.

هه‌مان ژێده‌ر، ل 306.

هه‌مان ژێده‌ر، ل 307.

هه‌مان ژێده‌ر، ل 318.

هه‌مان ژێده‌ر، ل 319.

هه‌مان ژێده‌ر، ل 332.

هه‌مان ژێده‌ر، ل 333.

هه‌مان ژێده‌ر، ل 487.