به‌رجه‌سته‌بوونا ململانەیا دڕامايى د حه‌يرانۆكا كورديدا – ب نموونه‌يا جورێن هه‌بوونا هێزێن هه‌ڤدژ: مرۆڤ دژى خۆ و مرۆڤ دژى جڤاكى –

المؤلفون

  • Dler Kamal Ahmad پشکا زمانێ کوردی، زانکۆیا زاخۆ، هه‌رێما کوردستانێ ـــ عیراق
  • Shivan Qasim Hasan پشکا زمانێ کوردی، فەکۆلتییا زانستێن مرۆڤایه‌تی، زانکۆیا زاخۆ، هه‌رێما کوردستانێ ـــ عیراق

DOI:

https://doi.org/10.25007/ajnu.v11n3a1502

الملخص

     د ناڤا جورێن جیاوازێن فۆلکلۆرێ کوردیدا، حەیرانۆک وەکو جورەکێ گرنگ، خویاکەرا ژین و ژیار، داب و نەریت و هەڤڕکییا مرۆڤێ کوردە – ب تایبەتی کوڕ و کچێن کورد کو کارەکتەرێن سەرەکییێن حەیرانۆکانە – . هەلبەت فۆلکلۆری پەیوەندییا ب جور و ژانرێن دیترێن ئەدەبیڤە – د ناڤا ئەواندا ژی دڕامایێ – هەیە و ژ بەر کو فۆلکلۆر ب گشتی خودان گەلەك ساخلەت و تایبەتمەندییێن دڕاماییە، د شیاندا هەیە بەرجەستەبوونا پڕانییا توخم و تەكنیكێن دڕامایی تێدا دەستنیشان بكەین. ژ بەر ئەوێ پەیوەندییا بهێزا کو حەیرانۆکێ ب ژیانا جڤاکییا کوردیڤە هەی، زۆربەیا حەیرانۆکان هەلگرێن جورە ململانەکا مرۆڤێ کورد، لگەل بیاڤ و هێزێن جوراوجورێن جڤاکینە.

سروشتێ‌ دڕاماتیكییێ‌ حەیرانۆکان ژی، ڕێکخۆشکەرە ژ بۆ‌ ئەوێ‌ چەندێ‌ کو ڤەكۆلەر بشێین وەكو پارچە دەقێن دڕامایی، سەرەدەرییێ‌ لگەل بكەین. ب تایبەتی ژی، تەکنیکێن دیالۆگ و مۆنۆلۆگ و توخمێن کارەکتەر و ململانەیا دڕامایی، كو گەلەك بهێزی د حەیرانۆکاندا بەرجەستە و خویا دبن، کو ل ڤێرێ مە توخمێ ململانەیا دڕامایی بۆ لێکۆلینکرنێ هەلبژارتییە و دێ لسەر حەیرانۆکان پڕاکتیک کەین. ململانەیا دڕامایی ل دویڤ سروشت، چەمك و ڕەوشا خۆ، دابەشی لسەر چەندین جوران دبیت، مینا: (جورێ‌ تێگەهێ‌ ململانەیێ‌ یێ‌ بەرجەستە، جورێ‌ چۆنیەتییا ململانەیێ‌ و جورێ‌ هەبوونا هێزا هەڤدژ). مە ژی جورێ‌ ''هەبوونا هێزا هەڤدژ'' هەلبژارتییە؛ چونكی ئەڤ جورێ‌ ململانەیا دڕامایی، پتر ژ جورێن دیتر، لگەل سروشت و ناڤەڕۆكا حەیرانۆکاندا دگونجیت. هەر ژ بەر ئەڤێ چەندێ ژی، مە كەرەستێ‌ ڤەكۆلینا خۆ ژ جورێ فۆلکلۆرییی حەیرانۆکان و ل ژێر ناڤونیشانێ‌ ''بەرجەستەبوونا ململانەیا دڕامایی د حەیرانۆکا کوردیدا ــ ب نموونەیا جورێن هەبوونا هێزا هەڤدژ: مرۆڤ دژی خۆ و مرۆڤ دژی جڤاکی ــ ''، هەلبژارت.

التنزيلات

بيانات التنزيل غير متوفرة بعد.

المراجع

ـ په‌رتووك:

- زمانێ كوردى:

ئامێدى، ڕێكێش (2010). حه‌يرانۆكێت كوردى. دهۆك: سپيرێز.

ئه‌زيز، دارۆ (2020). كاره‌كته‌رى سينه‌مايى. سلێمانى: بڵاوكراوه‌كانى چاپخانه‌يى كارۆ.

ئۆسمان، محسن (2006). ميزۆپۆتاميا. دهۆك: ده‌زگه‌هێ سپيرێز.

بادى، اسماعيل (2021). حه‌يرانۆك ژ تۆرێ زارگۆتنا كوردان. دهۆك: ئه‌نستيتۆيا كه‌له‌پوورێ كوردى.

به‌رزنجى، ياسين قادر (2005). چه‌ند باسێك ده‌رباره‌ى شانۆى كوردى. سلێمانى: به‌رێوه‌به‌رێتى گشتى چاپ و بلاوكردنه‌وه‌ى وه‌زاره‌تى ڕه‌وشه‌نبيرى.

حه‌سه‌ن، شڤان قاسم (2011). ڕۆلێ ده‌قى د ئاڤاكرنا درامايا كورديدا. دهۆك: ڕێڤه‌به‌رييا چاپ و به‌لاڤكرنێ.

خه‌يات، عه‌بدولعه‌زيز (2002). حه‌يرانۆك. دهۆك: ده‌زگه‌هێ سپيرێز.

ڕه‌سووڵ، عيزه‌دين مسته‌فا (د) (2010). لێكۆڵينه‌وه‌ى ئه‌ده‌بى فۆلكلۆرى كوردى. هه‌ولێر: ده‌زگاى چاپ و بڵاوكردنه‌وه‌ى ئاراس.

زه‌رۆ، ئه‌حمه‌د عبدالله‌ (1987). سترانا لێريكى. به‌غداد: چاپكرييێن زمان.

سالار، ئه‌حمه‌د (2005) هونه‌ر و ژيان. سلێمانى: ده‌زگاى چاپ و په‌خشى سه‌رده‌م.

سلێڤانه‌يى، كه‌مال (2016). ده‌رباره‌ى ئه‌ده‌بياتێ. دهۆك: كتێبخانه‌يا جزيرى.

سه‌عيد، دانا عه‌لى (2003). هونه‌رى نووسينى دراما و ده‌قى شانۆى خۆمالى. سلێمانى: ده‌زگاى چاپ و په‌خشى سه‌رده‌م.

شێلازى، جه‌ميل (2008). سالۆخه‌ت د حه‌يرانۆكان دا. دهۆك: وه‌شانێن ئێكه‌تييا نڤيسه‌ران.

عه‌بدوڵڵا، په‌روين (2008). ڕه‌گه‌زه‌كانى دراما له‌ شيعرى ليريكى كورديدا (كرمانجى خوارو 1980 – ڕاپه‌رين). سلێمانى: ده‌زگاى چاپ و په‌خشى سه‌رده‌م.

صالح، ياسين صابر (2005). ئينسايكلۆپيدياى گشتى. سلێمانى: ده‌زگاى چاپ و په‌خشى سه‌رده‌م.

نێروه‌يى، شڤان قاسم حه‌سه‌ن (2018). ڕێباز و مژارێن ئه‌ده‌بى. دهۆك: وه‌شانێن په‌رتووكخانه‌يا خانى.

نێروه‌يى، شڤان قاسم حه‌سه‌ن (د) (2021). ململانەیا دڕاماتيكى د داستانا "شێخێ سه‌نعان" يا (فه‌قيێ ته‌يران) دا. سلێمانى: بڵاوكراوه‌كانى كوردڕاوم.

نهێلى، نعمه‌ت الله حامد (2007). ئاوازێن خامه‌ى. دهۆك: ئێكه‌تييا نڤيسه‌ران.

- Zimanê Kurdî – Latînî:

Botanî, Beşîr (1995). Heyranok. Swed: Weşanên Apec.

Pertev, Remezan (2018). Folklor û Nasnameya Kurdî ya Neteweyî (1898-1946). Stanbol: Avesta.

Rohat (1994). Di Folklora Kurdî de Serdestiyeke jinan. Swêd: Weşanên Nûdem.

Sadinî, Xalid (2011). Heyranokên Kurmancî. Stanbol: Nûbihar.

Surûş, Ebdulkerîm (2016). Gilî û Gazinên Evîndaran. Stanbol: Nûbihar.

- ب زمانێ عه‌ره‌بى:

اجري، لاجوس (ب.س). فن كتابة المسرحية. ت: دريني خشبة. القاهرة: دار الكتاب العربي.

الزيادات، تيسير محمد (2010). توظيف القصيدة العربية المعاصرة لتقنيات الفنون الاخري. عمان: دار البداية ناشرون وموزعون.

النادي، عادل (1987). مدخل الي كتابة الدراما. تونس: مؤسسات عبدالكريم بن عبدالله.

خضر، غنام محمد (2010). مسرح سلطان القاسمي. الشارقة: منشورات القاسمي.

رضى، حسين رامز محمد (1975). الدراما بين النظرية و التطبيق. بيروت: دار العودة.

سكر، ابراهيم (1986). الدراما الاغريقيه‌. قاهره‌: دار الكتاب العربي للطباعة و النشر.

شلش، عبدالرحمن (1983). مدخل الي فن المسرحية. رياض: مطابع مدامر.

عثمان، عثمان عبدالمعطي (1996). عناصر الرواية عند المخرج المسرحي. مصر: الهيئة المصرية العامة للكتاب.

عمادالدين خليل (د) (1985). فوضى العالم في المسرح الغربي المعاصر. نينوي: منشورات مكتبة 30 تموز.

عيد، كمال الدين (2006). اعلام و المصطلحات المسرح الاوروبي. الاسكندرية: دار الوفا لدينا للطباعة و النشر.

موسي و الاخرون، عبدالمعطي نمر موسي (1992). الدراما و المسرح في تعليم الطفل. عمان: دار الامل للنشر و التوزيع.

- ب زمانێ فارسى:

ارسطو (1369). فن الشعر. ترجمه‌ى: عبدالمحسين زرين كوب (دكتر). تهران: انتشارات كبير.

اونز، جيمز روز (1385). تئاتر تجربى از استانسلاويسكى تا پتربورك. ترجمه‌ى: مصطفي اسلامي. تهران: انتشارات سروش.

سارتر، ژان پل (1387). درباره‌ى نمايش. ترجمه‌ى: ابولحسن نجفي. تهران: انتشارات نيلوفر.

محرابى، رحمت الله‌ (1372). موزش تئاثر. تهران: انتشارات تربيت.

- ب زمانێ ئينگليزى:

Abams, M.H (1990). A glossary of literature terms seventh edition. Boston: Publisher Farl me peek, Heinle & Heinle.

Ballon, Rachel (2009). Breathing life into your characters. American: Writer’s Digest Book.

El-Ezabi A.Y – et.al. (1980). Oxford. England: Oxford University Press.

Schmidt, V.L (2022). Story Structure A rchient: A writer’s Guide to building Dramatic situations and compelling characters. American: Writer’s Digest books.

Stanton, R (1965). An introduction to fiction. New York: Holt, Rinehartand Winston.

- ب زمانێ ئه‌لمانى:

Turgut, L (2010). Mudliche Literatur der Kurden in den Regionen Botan und Hekarî, Kolin: Weşanên Instîtûta Kurdî.

ـ كۆڤار:

- ب زمانێ كوردى

غه‌فۆر، گۆران صه‌باح (2008). تۆخمه‌كانى ڕۆمان. گ كاروان، ژ 194. هه‌ولێر.

Bi Zimanê Kurdî – Latînî :

Hesqera, evdî: Hesbera, Mahmûdê (2017). Çend Heval(ok)ên şeva hinê yên kolikê. Stanbol: Nûbihar.

Kaplan, Yaşar (2015). Strana Kurdî (Kurmancî): Devera Hekarîyan wekî nimûne. Bingol Universitesi Yaşayan Diller Enstitûsû Dergisi, j. 2

- ب زمانێ ئينگليزى

David letwin, Joseph Stockdale and Robin Stockdale (2008). The Arcinitecture of drama, the scarecrow press, Maryland.

Stanton, R (1965). An introduction to fiction. New York: Holt, Rinehartand Winston.

- ب زمانێ توركى:

Kutler M (2010): Aşkla Orûlmûş Dortlûkler, Heyranok. Wan: Qijika Reş. J.2.

نامه‌يێن ئه‌كاديمى :

- ب زمانێ كوردى:

نبى، جوتيار اسماعيل (2013). ناڤه‌رۆكا حه‌يرانۆكا كوردى. دهۆك: زانكۆيا دهۆك.

عه‌زيز، ره‌نجده‌ر ئازاد (2016). بنياتى ده‌قى شانۆى مندالنى كورد 1970-2005. هه‌ولێر: زانكۆى سه‌ڵاحه‌دين.

Nameyên Ekademî – Latînî

Korkmaz, Volkan (2019). Berawirdîyek li ser Dastana Memê Alan û Mem û Zîna Ehmedê Xanî ji alîyê Binyad û Honakê ve. Mardîn: Zanîngeha Mardîn Artukluyê.

Yildirimçakar, Mehmet (2017). Heyranok di ebebiyata kurdî gelêrî de. Mûş: Zanîngeha Mûsê.

- ب زمانێ عه‌ره‌بى:

العمادي، سولاف جميل موسى (2000). المسرحية ذات الفصل الواحد في الادب عمر النص. موصل: جامعة الموصل.

بوعيده‌، خريفه‌: حموش، سيهام (2018). الصراع في رواية "برزخ بين قلب غذب و عقل أجاج" لأبراهيم سنان. جزائر: جامعة مولود معمري ـ تيزى ورز.

نورة، جبار (2016). اليات الصراع الدرامي في النص المسرحي الجزائري. جزائر: جامعة وهران.

- ب زمانێ ئينگليزى:

Firman (2013). Analysis of conflict in veronica roth’s novel “Divergent”. Indonesia: Universitas islam negari Alauddin Makassar.

- فه‌رهه‌نگ:

- ب زمانێ كوردى:

پرێنس، جيرالد (2011). زاراڤێن ڤه‌گێرانێ. و. مسته‌فا جه‌لال. دهۆك: پڕۆژه‌يێ هه‌ڤپشكێ كۆڤارا مه‌تين و وه‌زاره‌تا ڕه‌وشه‌نبيرى و لاوان.

سوبحان، كامه‌ران (2004). فه‌رهه‌نگى شانۆيى. سلێمانى: چاپ و بلاوكردنه‌وه‌ى وه‌زاره‌تى ڕه‌وشه‌نبيرى.

قاضي، حافظ (2005). فه‌رهه‌نگى قازى، دهۆك: ده‌زگه‌هێ سپيرێز.

باڤێ نازێ، (2012). فه‌رهه‌نگا تێرمێن وێژه‌يى. دهۆك: ڕێڤه‌به‌رييا چاپ و به‌ڵاڤكرنێ.

ناوخؤش، سه‌لام (2006). فه‌رهه‌نگى دوانه‌ى ئۆكسفۆرد (ئينگليزى ـ كوردى و كوردى ـ ئينگليزى). هه‌ولێر: وه‌شانێن چاپخانه‌يا ڕۆشنبيرى ـ هه‌ولێر.

Zimanê Kurdî – Latînî:

Farqînî, Zana (2004). Ferhenga Kurdî- Tirkî. Stanbol: Weşanxaneya Enstitûya Kurdî ya Stanbolê.

- ب زمانێ عه‌ره‌بى:

وهبة، مجدي: مهندس، كامل (1984). معجم المصطلحات الادبية في اللغة و الادب. لبنان: مكتب بيروت.

- ب زمانێ فارسى :

داد، سيما (1385). فرهنگ اصطلاحات ادبي. تهران: انتشارات مرواريد.

موكريانى، هه‌ژار (1369). هه‌نبانه‌ بۆرينه‌ (فرهنگ كردى – فارسى) تهران: انتشارات سروش.

التنزيلات

منشور

2022-08-30

كيفية الاقتباس

Kamal Ahmad, D., & Qasim Hasan, S. (2022). به‌رجه‌سته‌بوونا ململانەیا دڕامايى د حه‌يرانۆكا كورديدا – ب نموونه‌يا جورێن هه‌بوونا هێزێن هه‌ڤدژ: مرۆڤ دژى خۆ و مرۆڤ دژى جڤاكى – . المجلة الأكاديمية لجامعة نوروز, 11(3), 560–573. https://doi.org/10.25007/ajnu.v11n3a1502

إصدار

القسم

مقالات