Journolism Movement in Bahdinan Area 1970 -1994
DOI:
https://doi.org/10.25007/ajnu.v13n2a1498Abstract
Apress Movement in the Bahdinan Area after Second World War returns to the Personal efforts of the people of the Area، try to publish newspaper Magazins in Area outside Kurdistan. After the July 14 Revolution in Iraq The press witnessed a new stage of development and freedom of expression, but the press in Bahdinan did not witness a clear development because most of the Kurdish districts in the region follow the Mosul district administratively, and the press was confined to this district exclusively، Apress Freedam has developed a new stage of development، but the press in Bahdinan didnt Withess a clear development because Most of the issues in the Area are linked to the Mosul brigade، The press Was confined to this brigade exclusively. The press has developed Sighificantly after the March، 11 1970 agreement in Most Part of Kurdistan it was confined to Bahdinan،Due to those Writers and Educated Persons of Bahdinan were forced to work in Journalism outside Bahdinan Area. After the 1991 agreement، the press entered a new developed Stage Kurdistan، The press Witnessed agreat revolution at the level of Kurdistan in the issuance of various newspapers and Magazines، including the Bahdinan Area. That freedom that emerged after the uprising positively affected the printing movement, and became a reason for the emergence and establishment of many newspapers, magazines and publications in the Bahdinan area. It formed a cultural and knowledge revolution that included all parts of Dohuk governorate, but it faced great difficulties due to the lack of printing presses in the governorate, and this problem has been addressed Difficulties in the second half of the nineties
Downloads
References
لیستا ژدەران
ئێك: پەرتووك
أ – ب زمانێ كوردی
ئیسماعیل تەنیا (1998): بیبلۆگرافیای رۆژنامەگەریی كوردی 1975 – 1993، هەولێر.
ئەحمەد یاسین (2015): بنەماێین رەخنەیا ئەدەبی د رۆژنامەڤانییا دەڤەرا بادینان دا (روژنامەیا وار وەك نموونە)، چ 1، دهوك.
ئەنجوومەنی نیشتمانیی كوردستانی عێراق (1997): پرۆتۆكۆلەكان – 1993، بەرگی حەوتەم، چ 1، ھەولێر.
اسماعیل بادی (2004): رۆژنامەڤانیا كوردی دناڤبەرا بزاڤا سیاسی و رەوشەنبیری دا، چ 1، كوردستان.
جەمال خەزنەدار (2011): ئینسكلوپیدیای رۆژنامەگەریی كوردی 1898 – 2010، هەولێر.
حافظ قاضی (2005): كۆڤارا رۆناهی، چ 2، سپیرێز.
دلێر رەشید و چیا ئەحمەد (2012): رۆژنامەگەریا كوردی ل دەڤەرا زاخۆ 1991 – 2012، زاخۆ.
رەشید فندی (2002): چەند تیروژكەك لسەر رۆژنامەڤانیا كوردی، چ 1، هەولێر.
زێرەڤان تەمو (2020): دیرۆكا رۆژنامەڤانیێ ل ئاكرێ 1950 – 2020، چ 1، دهوك.
سەردار هێتوتی (2015): راگەهاند و رۆژنامەڤانیا دەڤەرا ئامێدیێ 1991 – 2013، چ 1، دهوك.
شاكر فتاح (1984): رۆژنامەی ئاكرێ، بەغدا.
عبدالصمد إسلام طه (2002): رەنگدانەوەی ئەدەب لە گۆڤاری هاواردا 1932 – 1943، چ 1، هەولێر.
عەبدولسەمەد ئیسلام تەها دۆسكی (2010):، رۆلێ بنەماڵەی بەدرخانییەكان لە گەشەپێدان و پێشخستنی هونەرەكانی رۆژنامەگەری كوردیدا 1932 بۆ 1946، سلێمانی.
عەلی ناجی كاكە حەمە ئەمین عەتتار (1998): سیروان بكر سامی، پێشكەوتن یەكەمین رۆژنامەی سلێمانی 1920 – 1922، هەولێر.
كاروان عەلی (2002): ئازادی لە روژنامەگەریی حزبیدا، هەولێر.
مصدق توڤی (1999): چەند بەرپەرەك ژ دیرۆكا روژنامەڤانیا كوردی، چاپخانا كولیژا شەریعێ، دهوك.
موسەدەق توڤی (2014): كوڤارا روناهی 1960 – 1962، هەولێر.
موسەدەق توڤی (2005): كوڤارا روناهی ڤەكۆلینەك دیرۆكی/ رەوشەنبیری ل گەل ئیندێكسێ نڤیسەرێن روناهی، چ 1، هەولێر.
موسەدەق تۆڤی (2011): چەند بەرپەرەك ژ دیرۆكا رۆژنامەڤانیا كوردی (پشكا دووێ) ، چ 1، دهوك.
موسەدەق تۆڤی (2019): دیرۆكا رۆژنامەڤانیێ ل پارێزگەها دهۆكێ، چ 1، ژ وەشانێن مالا لاوان یائێكەتییا لاوێن دیموكراتا كوردستانێ.
نەوزاد عەلی ئەحمەد (2001): رابەری روژنامەگەریی نهێنی كوردی (1961 – 1991)، چ 1، سلێمانی.
هوگر طاهر توفیق (2006): رۆلێ روژنامەگەریا كوردی دپێشڤەبرنا هزرا نەتەوەیی یا كوردی دا 1898 – 1918، و : محسن عبدالرحمن ، چ 1 ، سپیرێز.
هیمدادی حوسێن (2008): رۆژنامەوانی و ئەدەبیاتی نوێی كوردی، سلێمانی.
وصفی حسن (2012): روژنامەگەری ل دەڤەرا بەهدینان (1950 – 2005)، چ2، دهوك.
یوسف مـحمد یوسف (2020): پارتی گەلی دیموكراتی كوردستان (1981 – 1992 )، دهوك.
ب – ب زمانێ عەرەبی
زاهدة إبراهيم (1976): كشاف بالجرائد والمجلات العراقية، بغداد.
علي سنجاري (2012): القضية الكوردية و حزب البعث العربي الاشتراكي في العراق، ج 3، دهوك.
دوو: نامێن ئەكادیمی
أ – ب زمانێ كوردی
خليل مصطفى عثمان (2011): هەلویستێ روژنامەگەریا كوردی ل عێراقێ ژ پێشهاتێن سیاسی یین ناڤخویی ل كوردستانا باشور (عیراق) 1918 – 1932، تێزا دكتورایێ یا (نەبەلاڤكری)، كولیژا ئادابێ، زانكۆیا دهوك.
دلێر ئەحمەد حەمە (2008): تەكنیك و ناوەرۆكی رۆژنامەی پیشكوتن 1920 – 1922، تێزا دكتورایێ، كولیژا زمان، زانكۆیا سەلاحەددین، هەولێر.
ژڤان نەعمان حەجی (2014): روژنامەگەریا ئەدەبی ل باشورێ كوردستانێ (1991 – 2003) گوڤارێن (پەیڤ) و (گەلاوێژی نوێ) وەك نمونە، تێزا دكتورایێ یا (نەبەلاڤكری)، سكولا ئادابێ، زانكۆیا دهوك.
هەڤال ئەبوبەكر حسەین (2006): چەشنە ئەدەبی و رۆژنامەنوسییەكان و رەنگدانەوەیان لە (ژیان و ژین) دا (1932 – 1950 )، ناما ماستەرێ یا (نەبەلاڤكری)، كولیژا زمان، زانكۆیا سلێمانیی.
ب – ب زمانێ عەرەبی
شيرزاد زكريا مـحمد (2005): الحركة القومية الكوردية في كوردستان – العراق 8 شباط 1963 – 17 تموز 1968، دراسة في التطورات السياسية الداخلية، رسالة ماجستير (غير منشورة)، كلية الاداب، جامعة دهوك.
هاوكار ياسين شريف (2015): دور الصحف الكردية في تنمية الوعى الأمني لدى الجمهور دراسة تحليليه و ميدانية، رسالة ماجستير (غير منشورة)، كلية الأداب، جامعة المنصورة مصر.
سێ: رۆژنامە
پەیمان، ژمارە (214)، 23 / 6 /1999.
پەیمان، ژمارە (309)، 18 / 4 /2001.
چار: گۆڤار
أ – ب زمانێ كوردی
ئەحمەد عەبدوللا زەرو، پەیڤ، بەغدا، 1980.
عەبدوللا زەنگەنە (2018): سدیق سالح، رەفیق سالح، گەلاوێژ، بەرگێ 11، بەشێ دووێ، هەولێر.
گۆڤارا رۆژنامەڤانی، ژمارە (1)، هەولێر، 2000.
ب – ب زمانێ عەرەبی
زوزان ابراهيم (1991): كردستان تشهد ثورة صحفية عارمة، مجلة متین العدد (2)، خۆلا سیێ، دهؤك.
عبدالفتاح علي بوتاني (1998): جريدة الحقيقة – راستى، منشورات مجلة متين، العدد (5)، ط 1، دهوك.
هوگر طاهر توفيق (2005): ركانى زادة: سيد مـحمد عصمت أه و (زاخويى) من اوائل البادينانيين الذين كتبوا في الصحف الكردية الاولى، مجلة دهوك العدد 28، دهوك
پێنج: ئینسكلوپیدیا
موسەدەق تۆڤی (2017): خالد سالح، ئینسكلوپیدیا پارێزگەها دهوكێ، بەرگێ شەشێ، رێڤەبەریا گشتییا رەوشەنبیری و هونەری،دهوك.
شەش: چاڤپێكەفتن
ابراهیم احمد سمو، دهۆك، 7 /2 /2022. ل سالا 1965ێ ل سێمێلێ ژ دایك بوویە، و ل سالا 1988ێ كولیژا ئادابێ پشكا زمانێ كوردی ل زانكۆیا صلاح الدین ب دویماهی ئینایە، و ل سالا 1991ێ بوویە ئەندامێ ئێكەتیا نڤیسەرێن كورد، ل سالا 2007 باوەرناما دكتورایێ ل زانكۆیا صلاح الدین ب دەستڤە ئینایە، ل سالا 2014 – 2018 بوویە ئەندامێ پەرلەمانێ كوردستانێ، و (30) بەرهەمێن ئەدەبی و هونەری و سیاسی هەنە، نوكە خانەنشینە ل سێمێلێ د ژیت.
احمد زەرو، دهۆك، 6 /11 /2021. ناڤێ وی احمد عبدالله مصگفی یە ل سالا 1944ێ ل زاخۆ ژ دایك بوویە، ل سالا 1968ێ پشكا زمانێ كوردی ل زانكۆیا بەغدا ب دویماهی ئینایە، رۆلەكێ دیار د بوارێ رۆژنامەڤانیێ دا گێرایە، (22) بەرهەمێن چاپكری هەنە، نوكە خانەنشینە و ل دهۆكێ دژیت.
بدرخان سندی، دهۆك، 4 /11 /2021. ناڤێ وی بدرخان عبدالله حاجی ـە، ل سالا 1943ێ ل دەڤەرا زاخۆ ژ دایك بوویە، و ل سالا 1966ێ پشكا دەروونزانی ل زانكۆیا بەغدا ب دویماهی ئینایە، و ل سالا 1979ێ باوەرناما دكتورایێ ل زانكۆیا ویلز ل بەریتانیا د بوارێ دەرونزانی دا ب دەستڤەئینایە، (12) بەرهەمێن دیوانێن هوزانێ و بەرهەمێن گرێدای كەلتور و ئەدەبیاتێن كوردی هەنە، نوكە ل باژێرێ دهۆكێ دژیت.
ستار علی یاسین، دهۆك، 17 /9 /2021. ل سالا 1957ێ ل گوندێ زێوا شێخ پیرمیس ژ دایك بوویە، و ل سالا 1980ێ كولیژا زانست پشكا جیولوجی ل زانكۆیا مووسل ب دویماهی ئینایە، و ل سالا 2012 – 2016 بوویە بەرپرسێ راگەهاندنا مەلبەندێ (4)ێ (ی. ن. ك.)ێ، رۆلەكێ دیار د بوارێ رۆژنامەڤانیێ دا گێرایە، بەرهەمەكێ چاپكری هەیە، نوكە جێگرێ مەلبەندێ (4)ێ (ی. ن. ك.)ێ یە ل باژێرێ دهۆكێ
سعید دێرەشی، دهۆك، 2 / 12 /2021. ناڤێ وی سعید مـحمد علی یە، ل سالا 1955 ل گوندێ دێرەشێ ژ دایك بوویە، بەشداری د شورەشا گولانێ دا كریە، و ل سالا 1982ێ كولیژا شەریعەتێ ل زانكۆیا بەغدا ب دویماهی ئینایە، ئەندامێ پارتا گەل بوو، و ل سالا 1991ێ بوویە بەرپرسێ راگەهاندنا پارتا گەل ل دهۆكێ، رۆلەكێ دیار د بوارێ روژنامەڤانیێ دا گێرایە، (15) بەرهەمێن ئەدەبی و دیرۆكی هەنە، نوكە ل ئەلمانا دژیت.
شەمال إسماعیل دەرویش، دهۆك، 5/ 2/ 2022. ل سالا 1967ێ ل ئاكرێ ژ دایك بوویە، و ل سالا 1992ێ كولیژا ئادابێ بەشێ زمانێ ئینگلیزی ل زانكۆیا مووسل ب دویماهی ئینایە، و ل سالا 2001ێ باوەرناما دبلوما بلند ل پەیمانگەها وەرگێرانێ ل ئەمسفورد ل هولەندا ب دەستڤە ئینایە، (9) بەرهەمێن ئەدەبی و وەرگێرای هەنە، ئێكە ژ دامەزرێنەرێن بزاڤا رەوشەنبیری ل ئاكرێ سالا 1991ێ، نوكە بەرپرسێ نڤیسینگەها تلەفزونا k24 ل دهۆكێ.
عبدالحمید علی سعید، ئاكرێ، 6 /2 /2022. ل سالا 1957ێ ل ئاكرێ ژ دایك بوویە، و ل سالا 1983ێ كولیژا شەریعێ ل زانكۆیا بەغدا ب دویماهی ئینایە، نوكە خانە نشینە و ل ئاكرێ دژیت.
غاندی انور سێنو، 9 /2 /2022. ل سالا 1956ێ ل سلێمانیێ ژ دایك بوویە، و ل سالا 1979ێ پەیمانگەها پزیشكی ل كەركوكێ ب دویماهی ئینایە، نوكە ئەندامێ مەكتەبا ناڤەندیا (پ. د. ك.)ێ یە ل سلێمانیێ.
فاضل عمر ، دهۆك، 12 /12 /2021. ناڤێ وی فاچل عمر صالحە، ل سالا 1962ێ ل دهۆكێ ژ دایك بوویە، و سالا 1986ێ كولیژا نوشداری ل زانكۆیا مووسل ب دویماهی ئینایە، رۆلەكێ دیار د بوارێ رۆژنامەڤانیێ دا گێرایە، (33) بەرهەمێن ئەدەبی و هزری و وەرگێرای هەنە، نوكە سەرنڤیسەرێ رۆژناما ئەڤرویە ل دهۆكێ.
فهمی سلمان حسن، دهۆك، 9 /2 /2022. ل سالا 1969ێ ل گوندێ بیك داود ژ دایك بوویە، و ل سالا 1990ێ كولیژا هونەرێن جوان پشكا شانویێ ل زانكۆیا بەغدا ب دویماهی ئینایە، (2) بەرهەمێن هونەری هەنە، و ل سالا 1998ێ بوویە ئەندامێ سەندیكا رۆژنامەڤانێن كوردستانێ، و ل سالا 2005ێ بوویە ئەندامێ ئێكەتیا نڤیسەرێن كورد لقا دهۆك، نوكە كارگێرێ لقا (1) یا (پ. د. ك.)ێ یە ل دهۆكێ.
گوهدار إسماعیل مـحمد، زاخۆ، 3 /2 /2022. ل سالا 1966ێ ل باتیفا ژ دایك بوویە، و ل سالا 1997ێ كولیژا ئادابێ بەشێ زمانێ كوردی ل زانكۆیا صلاح الدین ب دویماهی ئینایە، و ل سالا 1999ێ بوویە ئەندامێ سەندیكا رۆژنامەڤانێن كوردستانێ، و ل سالا 2004 بوویە ئەندامێ ئێكەتیا نڤیسەرێن كورد، نوكە ل زاخۆ دژیت.
گوهدار مـحمد سعید كنجی، 26 / 5 /2022. ل سالا 1971ێ ل ئامێدیێ ژ دایك بوویە، و ل سالا 2010 كولیژا یاسا ل زانكۆیا بەغدا ب دویماهی ئینایە، نوكە ل بەغدا دژیت.
محسن ابراهیم احمد، دهۆك، 7 /2 /2022. ل سالا 1968ێ ل باژێرێ دهۆكێ ژ دایك بوویە، و سالا 1991ێ كولیژا زانستێن ئیسلامی ل بەشێ خواندنا ئیسلامی ل زانكۆیا بەغدا ب دویماهی ئینایە، و ل سالا 2014ێ باوەرناما دكتورایێ ل زانكۆیا زانستێن ئیسلامی ل بەغدا ب دەستڤە ئینایە، (3) بەرهەم هەنە، رۆلەكێ دیار د بوارێ رۆژنامەڤانیێ دا گێرایە، نوكە ل زانكۆیا دهۆك ماموستایە.
مراد الیاس مادو، دهۆك، 10 /2 /2022. ناڤێ وی مراد الیاس مرادە ل سالا 1957ێ ل شنگالێ ژ دایك بوویە، و ل سالا 1983ێ كولیژا كارگێری و ئابوری بەشێ ئابوری ل زانكۆیا مستنصریە ل بەغدا ب دویماهی ئینایە، نوكە ل ئەلمانیا دژیت.
معصوم انور مایی، دهۆك، 3 / 12 /2021.
نایف علی ئیبو، دهۆك، 8 /2 /2022. ل سالا 1961ێ ل زاخۆ ژ دایك بوویە، و ل سالا 1979ێ پەیمانگەها ماموستایان ل دهۆكێ ب دویماهی ئینایە، و ل سالا 2014ێ باوەرناما ماستەرێ ل زانكۆیا عین الشمس ل مصری د بوارێ دەرونزانی دا بدەستڤە ئینایە، (1) بەرهەم د بوارێ دەرونزانی دا هەیە.
نوزاد مـحمد رجب، دهۆك، 5 /2 /2022. ل سالا 1970ێ ل هیران ژ دایك بوویە، و ل سالا 1988ێ خواندنا ئامادەی ل ئاكرێ ب دویماهی ئینایە، نوكە كادرێ (پ. د. ك.)ێ یە ل مەكتەبا سیاسی.
نیسان بیغازی، دهۆك، 4 /2 /2022. ناڤێ وی نیسان میرزا كریمو البازی یە ل سالا 1949ێ ل باژێرێ دهۆكێ ژ دایك بوویە، و ل سالا 1974ێ كولیژا كارگێری و ئابوری بەشێ ئابوری ل زانكۆیا بەغدا ب دویماهی ئینایە، نوكە خانەنشینە و ل دهۆكێ دژیت.
نینوس یوخنا رشو، دهۆك، 4 /12 /2021. ل سالا 1978ێ ل بەغدا ژ دایك بوویە، و ل سالا 2003ێ كولیژا ئادابێ بەشێ زمانێ ئینگلیزی ل زانكۆیا بەغدا ب دویماهی ئینایە، رۆلەكێ دیار د بوارێ روژنامەڤانیێ دا گێرایە، ئەندامێ سەندیكا روژنامە ڤانێن كوردستانی یە، نوكە رێڤەبەرێ قوتابخانا میدیایە ل دهۆكێ.
وصفی حسن ردینی، دهۆك، 5 / 12 /2021. ناڤێ وی وصفی حسن شینویە، ل سالا 1959ێ ل ئامێدیێ ژ دایك بوویە، و ل سالا 1980ێ ئامادەیا پیشەسازی ل دهۆكێ ب دویماهی ئینایە، رۆلەكێ دیار د بوارێ رۆژنامەڤانیێ دا گێرایە، و ل سالا 1986ێ بوویە ئەندامێ ئێكەتیا نڤیسەرێن كورد تایێ دهۆكێ، و ل سالا 1993ێ بوویە ئەندامێ سەندیكا رۆژنامەڤانێن كوردستانێ لقێ دهۆك، (15) بەرهەمێن ئەدەبی و رۆژنامەڤانی و دیرۆكی هەنە، نوكە خانەنشینە ل دهۆكێ دژیت.
Downloads
Published
How to Cite
Issue
Section
License
Copyright (c) 2024 Academic Journal of Nawroz University
This work is licensed under a Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International License.
Authors retain copyright
The use of a Creative Commons License enables authors/editors to retain copyright to their work. Publications can be reused and redistributed as long as the original author is correctly attributed.
- Copyright
- The researcher(s), whether a single or joint research paper, must sell and transfer to the publisher (the Academic Journal of Nawroz University) through all the duration of the publication which starts from the date of entering this Agreement into force, the exclusive rights of the research paper/article. These rights include the translation, reuse of papers/articles, transmit or distribute, or use the material or parts(s) contained therein to be published in scientific, academic, technical, professional journals or any other periodicals including any other works derived from them, all over the world, in English and Arabic, whether in print or in electronic edition of such journals and periodicals in all types of media or formats now or that may exist in the future. Rights also include giving license (or granting permission) to a third party to use the materials and any other works derived from them and publish them in such journals and periodicals all over the world. Transfer right under this Agreement includes the right to modify such materials to be used with computer systems and software, or to reproduce or publish it in e-formats and also to incorporate them into retrieval systems.
- Reproduction, reference, transmission, distribution or any other use of the content, or any parts of the subjects included in that content in any manner permitted by this Agreement, must be accompanied by mentioning the source which is (the Academic Journal of Nawroz University) and the publisher in addition to the title of the article, the name of the author (or co-authors), journal’s name, volume or issue, publisher's copyright, and publication year.
- The Academic Journal of Nawroz University reserves all rights to publish research papers/articles issued under a “Creative Commons License (CC BY-NC-ND 4.0) which permits unrestricted use, distribution, and reproduction of the paper/article by any means, provided that the original work is correctly cited.
- Reservation of Rights
The researcher(s) preserves all intellectual property rights (except for the one transferred to the publisher under this Agreement).
- Researcher’s guarantee
The researcher(s) hereby guarantees that the content of the paper/article is original. It has been submitted only to the Academic Journal of Nawroz University and has not been previously published by any other party.
In the event that the paper/article is written jointly with other researchers, the researcher guarantees that he/she has informed the other co-authors about the terms of this agreement, as well as obtaining their signature or written permission to sign on their behalf.
The author further guarantees:
- The research paper/article does not contain any defamatory statements or illegal comments.
- The research paper/article does not violate other's rights (including but not limited to copyright, patent, and trademark rights).
This research paper/article does not contain any facts or instructions that could cause damages or harm to others, and publishing it does not lead to disclosure of any confidential information.
